ျမန္မာႏ်ဴကလီးယားအေရး IAEA စံုစမ္းမည္

ႏ်ဴကလီးယားလက္နက္ ထုတ္လုပ္ဖို႔ ျမန္မာစစ္အစုိးရက ဦးတည္ ႀကိဳးစားေနတယ္ဆိုတဲ့ အစီရင္ခံစာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး IAEA ႏုိင္ငံတကာ အဏုျမဴစြမ္းအင္ ေအဂ်င္စီက အခ်က္အလက္ေတြကို ေလ့လာ သုံးသပ္ေနၿပီလို႔ IAEA ၫႊန္ၾကားေရးမႉးခ်ဳပ္ ယုကိယ အာမန္ႏုိ (Yukiya Amano) က တနလၤာေန႔မွာ ေျပာၾကားလုိက္ပါတယ္။ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ လူမႈစီးပြား ဖြံ႕ၿဖဳိးေရးအတြက္ ႏ်ဴကလီးယား သုေတသနလုပ္ဖုိ႔ လုိအပ္တယ္လို႔ IAEA ကုိ ျမန္မာစစ္အစုိးရက အရင္တုန္းက အေၾကာင္းၾကားခဲ့ၿပီး ျဖစ္ေပမဲ့ အခုလိုမ်ဳိး လက္နက္ထုတ္မယ့္ အဆင့္အထိ ေရာက္ေအာင္ ႀကိဳးစားမႈ ရွိမရွိကုိေတာ့ IAEA က ေသေသခ်ာခ်ာ စုံစမ္းစစ္ေဆးဖုိ႔ လိုအပ္တယ္လို႔ ျမန္မာ့အေရး ေစာင့္ၾကည့္သူေတြက သုံးသပ္ၾကပါတယ္။ အျပည့္အစုံကုိ ေဒၚခင္မ်ဳိးသက္က တင္ျပေပးထားပါတယ္။
ၾသစႀတီးယားႏုိင္ငံ ဗီယင္နာက IAEA ဘုတ္အဖြဲ႕၀င္ ႏုိင္ငံ ၃၅ ႏုိင္ငံရဲ႕ အစည္းအေ၀း ပထမေန႔ သတင္းစာ ရွင္းလင္းပြဲမွာ IAEA အႀကီးအကဲ ယုကိယ အာမန္ႏုိက ျမန္မာစစ္အစိုးရဟာ ႏ်ဴကလီးယား လက္နက္ေတြ ထုတ္လုပ္ႏုိင္ဖုိ႔အထိ ရည္ရြယ္ၿပီး လုပ္ေဆာင္ေနတယ္ဆုိတဲ့ အစီရင္ခံစာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ရရွိတဲ့ အခ်က္အလက္ေတြကုိ သုံးသပ္ေနၿပီလို႔ ေျပာပါတယ္။

“သတင္းမီဒီယာေတြထဲမွာ ျမန္မာစစ္အစုိးရရဲ႕ ႏ်ဴကလီးယား လုပ္ေဆာင္မႈေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး က်ေနာ္တုိ႔ ေတြ႕ခဲ့ရတာမို႔ ဒီသတင္း အခ်က္အလက္ေတြကုိ စစ္ေဆး သုံးသပ္ေနပါၿပီ။ တကယ္လို႔ လိုအပ္ရင္ေတာ့ ျမန္မာအစိုးရဆီက ရွင္းလင္းခ်က္ေတြကို ေတာင္းခံရမွာပါ။”

ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္း ႏ်ဴကလီးယား ဓာတ္ေပါင္းဖုိ တည္ေဆာက္မႈေတြ၊ လက္နက္ထုတ္ႏုိင္တဲ့ အဆင့္အထိ ယူေရနီယံသတၱဳ သန္႔စင္မႈေတြ လုပ္ဖို႔ ႀကိဳးစားေနတယ္ဆိုတဲ့ သတင္းဟာ မႏွစ္က ႏွစ္ဆန္းပိုင္းကတည္းက ထြက္ေနခဲ့ေပမဲ့ ျမန္မာစစ္အစုိးရဘက္က ျငင္းဆုိတာမ်ဳိး မရွိသလို ၀န္ခံတာမ်ဳိးလည္း မရွိပါဘူး။ ျမန္မာ့တပ္မေတာ္မွာ အရာရွိတဦးအျဖစ္ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ခဲ့တဲ့ ဗိုလ္မႉး စိုင္းသိန္း၀င္းက ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ယူေရနီယံသတၱဳ တူးေဖာ္မႈေတြနဲ႔အတူ ႏ်ဴကလီးယား တပ္ရင္းပါ ထားရွိၿပီး ႏ်ဴကလီးယားလက္နက္နဲ႔ ဒုံးက်ည္ေတြ ထုတ္ႏုိင္ဖုိ႔အတြက္ ႀကိဳးစားေနတယ္ဆုိတဲ့ အေထာက္အထားေတြကုိ တင္ျပခဲ့ပါတယ္။

ဒီအေထာက္အထားေတြကုိ IAEA ရဲ႕ ႏ်ဴကလီးယား စစ္ေဆးေရးမႉးအျဖစ္ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ခဲ့တဲ့ ေရာဘတ္ ကယ္လီ (Robert Kelley) က စစ္ေဆးခဲ့ၿပီး ဒီအေထာက္အထားေတြအရ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ အရပ္ဘက္အတြက္ အသုံးျပဳမယ့္ ႏ်ဴကလီးယား လုပ္ငန္းစဥ္ေတြ လုပ္ေနပါတယ္လို႔ ေျပာၾကားခ်က္ေတြအတြက္ ယုံရခက္ေနတယ္လုိ႔ ေျပာပါတယ္။

“သတင္းေပးတဲ့လူ အဆုိအရ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ဓာတ္ေပါင္းဖုိ အစီအစဥ္ ရွိတယ္လု႔ိ သိရပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ႏ်ဴကလီးယားအတြက္ တာ၀န္ေပးထားတဲ့ စစ္တပ္လို႔ဆုိတဲ့ အမႈထမ္းေတြ အေနနဲ႔လည္း အဆင့္ျမင့္ ယူေရနီယံ ထုတ္လုပ္ႏုိင္မယ့္ ဓာတ္ေပါင္းဖုိ တည္ေဆာက္ဖုိ႔ တာ၀န္ေပးျခင္း ခံရတယ္လို႔ ဆုိပါတယ္။ ႏုိင္ငံအေျခအေနနဲ႔ ၾကည့္မယ္ဆုိရင္ ဒီလုပ္ငန္း ႏွစ္ရပ္စလုံးက ျမန္မာႏုိင္ငံအတြက္ အဓိပၸာယ္မရွိတဲ့ လုပ္ငန္းေတြ ျဖစ္တဲ့အျပင္ ႏုိင္ငံအေနနဲ႔ လုိက္နာရမယ့္ တာ၀န္ ၀တၱရားေတြနဲ႔လည္း လုံး၀ မကုိက္ညီပါဘူး။

“ယူေရနီယံ သန္႔စင္မႈလုပ္ငန္း၊ ယူေရနီယံသတၱဳ ထုတ္လုပ္တာ စသျဖင့္က အရပ္ဘက္ ႏ်ဴကလီးယား အစီအစဥ္အတြက္ မဟုတ္တဲ့ ပုိၿပီး က်ယ္ျပန္႔တဲ့ လက္နက္ေတြ အစီအစဥ္အတြက္ သြားၿပီး သက္ဆုိင္ေနပါတယ္။ အခု က်ေနာ္တုိ႔ သိရွိခဲ့တဲ့ အခ်က္အလက္ေတြ အားလုံးကုိ ဆန္းစစ္ၾကည့္မယ္ဆုိရင္ အရပ္ဘက္အတြက္ ဘယ္လုိအသုံးျပဳမယ္ဆုိတာ က်ေနာ္ နားမလည္ႏုိင္ပါဘူး။”

ဗိုလ္မႉး စုိင္းသိန္း၀င္း တင္ျပခဲ့တဲ့ ယူေရနီယံ သန္႔စင္ရာမွာ အသံုးျပဳမယ့္ စက္ေတြရဲ႕ အေနအထားကို ၾကည့္ၿပီး ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ေန႔ခ်င္းညခ်င္း ႏ်ဴကလီးယားနဲ႔ ဒုံးလက္နက္ေတြ ထုတ္လုပ္ႏုိင္ဖို႔အတြက္ မစၥတာ ကယ္လီက ေမွ်ာ္လင့္မထားေပမဲ့ ဒါေတြဟာ အရပ္ဘက္ ဖြံ႕ၿဖဳိးေရးအတြက္ သုံးဖို႔ ဆိုတာေတာ့ လုံး၀ မျဖစ္ႏုိင္ဘူးလုိ႔ ေျပာပါတယ္။

“က်ေနာ္ေတြ႕ခဲ့ရတဲ့ ပစၥည္းေတြရဲ႕ လက္ရာကေတာ့ သိပ္ကုိ ညံ့ပါတယ္။ သူတုိ႔ ေဆာက္လုပ္ေနတဲ့ ပစၥည္းေတြ၊ သူတုိ႔ ေရးဆြဲေနတဲ့ ပုံစံေတြ သိပ္ကုိညံ့ပါတယ္။ က်ေနာ္ေျပာခ်င္တာက ဒီႏ်ဴကလီးယား အစီအစဥ္ဟာ မနက္ျဖန္လို အခ်ိန္မ်ဳိး က်ေနာ္တုိ႔အတြက္ အႏၲရာယ္ရွိေစႏုိင္မယ့္ အေနအထားေတာ့ မရွိပါဘူး။ က်ေနာ္ အေလးအနက္ ေထာက္ျပလိုတာက ျမန္မာစစ္အစိုးရ အေနနဲ႔ ႏ်ဴကလီးယား လက္နက္ေတြ ထုတ္လုပ္ဖို႔ ရည္ရြယ္ခ်က္ ရွိေနတယ္ ဆိုတဲ့အခ်က္က အခုအခ်ိန္မွာ ပိုၿပီးေတာ့ ရွင္းရွင္းလင္းလင္း ျမင္ေနရၿပီဆုိတဲ့ အခ်က္ပါပဲ။”

ျမန္မာႏုိင္ငံဟာ ေဒသတြင္းမွာေရာ ႏုိင္ငံတကာမွာပါ ႏ်ဴကလီးယား မျပန္႔ပြားေရးအတြက္ စာခ်ဳပ္ေတြကို လက္မွတ္ ေရးထိုးထားတာမို႔ ဒီစာခ်ဳပ္ေတြကို ခ်ဳိးေဖာက္ရင္ အေရးယူခံရႏုိင္တယ္လို႔ အင္ဒီးယားနား တကၠသိုလ္ ဥပေဒေက်ာင္းက ေဒါက္တာ အင္ဒ႐ူး ၀ိန္က်ဳံးလ်န္က ေျပာပါတယ္။

“ဗမာျပည္က IAEA ႏ်ဴကလီးယား မျပန္႔ပြားေရး သေဘာတူစာခ်ဳပ္နဲ႔ Comprehensive Nuclear Test and Treaty၊ အဲဒါေတြအျပင္ NOT ေခၚ Device Supplement Agreement၊ IAEA နဲ႔ သူတုိ႔ အတူတဲြမယ့္ ကိစၥကိုလည္း သေဘာတူထားတယ္။ ၿပီးေတာ့ RCA လို႔ေခၚတဲ့ Research and Development ကိစၥအတြက္ပဲ Nuclear Science and Technology ကို သံုးရမယ္ဆုိတဲ့ဟာလည္း အဖြဲ႕၀င္ ျဖစ္ထားတယ္။ ၿပီးေတာ့ South East Asia မွာ ႏ်ဴကလီးယားလက္နက္ မျပန္႔ပြားေရးဆုိတဲ့ ဟာကိုလည္း ၉၅ မွာ လက္မွတ္ထုိးထားတဲ့ တုိင္းျပည္ ျဖစ္တယ္ဆုိေတာ့ သူ႕မွာ ႏုိင္ငံတကာ ဥပေဒအရ ျဖစ္ေစ၊ ေဒသႏၲရဆုိင္ရာ သေဘာတူညီခ်က္ အရေတြပဲ ျဖစ္ေစ လက္နက္ဘက္ကို ဦးတည္တဲ့ ႏ်ဴကလီးယားဆုိင္ရာ လုပ္ေဆာင္မႈကို သူ႔မွာ လုပ္ခြင့္မရွိဘူး။”

IAEA နဲ႔ အဖြဲ႕၀င္ႏုိင္ငံေတြၾကား ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈ ဘယ္လုိလုပ္ရမယ္ ဆုိတာကုိ သတ္မွတ္ခ်က္ေတြ ခ်ထားတယ္လုိ႔လည္း ေျပာပါတယ္။ IAEA နဲ႔ ျမန္မာႏုိင္ငံအၾကား ပထမဆုံး ေျပာဆုိမႈေတြ၊ ေနာက္ စုံစမ္းစစ္ေဆးေရး အဖြဲ႕ေတြက ၀င္ေရာက္ စစ္ေဆးမႈေတြ လုပ္ၿပီး မွန္ကန္တယ္ဆုိရင္ အေရးယူတဲ့အဆင့္ကို ဆက္လုပ္တယ္လို႔ ဆုိပါတယ္။

“ပထမအခ်က္က သူတုိ႔ ဗမာျပည္နဲ႔ IAEA နဲ႔ ညိႇမယ္။ ဒုတိယအဆင့္က ညိႇလို႔မရရင္ International Court of Justice ကုိ ဒီအမႈကို ပို႔ၿပီးေတာ့ သေဘာထား ရယူမယ္။ ရယူၿပီးမွ UN ကတဆင့္ လုိအပ္သလုိ အဆင့္ဆင့္ ေဆာင္ရြက္ရမွာ ျဖစ္တယ္။ ၂၀၀၉ ခုႏွစ္ IAEA General Conference မွာ ဗမာျပည္ ကုိယ္စားျပဳတဲ့ ဦးတင္၀င္းက ဗမာျပည္မွာ အႀကီးစား ႏ်ဴကလီးယားစက္႐ုံ မရွိေသးေပမဲ့ လူမႈစီးပြား ဖြံ႕ၿဖဳိးေရး လုပ္ေဆာင္ႏုိင္ဖုိ႔ ႏ်ဴကလီးယား သုေတသနျပဳမယ့္ စက္႐ုံ လိုတယ္ဆုိတာကို ဗမာျပည္ အစိုးရက ေျပာၿပီးသား။ အဲေတာ့ ဒီကိစၥ မထူးဆန္းဘူး၊ ဒါေပမဲ့ အေရးႀကီးတာက ဘယ္အဆင့္ ေရာက္ေနၿပီလဲဆုိတာ သိရမွာ ျဖစ္တယ္လို႔ ျမင္ပါတယ္။”

ေဒါက္တာ အင္ဒ႐ူး ၀ိန္က်ဳံးလ်န္ ေျပာသြားတာ ျဖစ္ပါတယ္။

စင္ကာပူႏုိင္ငံမွာ က်င္းပေနတဲ့ ရွန္ဂရီလာ လုံၿခဳံေရးဆုိင္ရာ ညီလာခံကို တက္ေရာက္ေနတဲ့ စင္ကာပူႏုိင္ငံဆုိင္ရာ ျမန္မာသံအမတ္ႀကီး ဦး၀င္းျမင့္ကေတာ့ ျမန္မာဟာ လွ်ဳိ႕၀ွက္ ႏ်ဴကလီးယား လုပ္ငန္းစဥ္ေတြ လုပ္ေနတယ္ဆိုတဲ့ ေျပာၾကားခ်က္ေတြဟာ မမွန္ကန္ဘူးလုိ႔ ျငင္းဆုိခဲ့ေၾကာင္း Asiaone Online သတင္းမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။