ပါတီ စည္းရုံးေရး ကန္႔သတ္ခ်က္ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မႈျဖစ္

ျပည္ေထာင္စု ေရြးေကာက္ပြဲ ေကာ္မရွင္က စုေ၀း ေဟာေျပာျခင္း ျပဳလုပ္ရာတြင္ အလံမ်ား ကိုင္ေဆာင္၍ စီတန္း လွည့္လည္ ေၾကြးေၾကာ္ ခ်ီတက္ျခင္း မျပဳရဟူေသာ အခ်က္သည္ လူ႔အခြင့္အေရးကို ခ်ိဳးေဖာက္ျခင္း ျဖစ္ေၾကာင္း ေရြးေကာက္ပြဲ ေစာင့္ၾကည့္ ေလ့လာသူမ်ားက ဆုိသည္။

ေရြးေကာက္ပြဲ ေကာ္မရွင္က ယမန္ေန႔က ထုတ္ျပန္သည့္ ညႊန္ၾကားခ်က္၌ စုေ၀း ေဟာေျပာရာတြင္ အလံမ်ား မကိုင္ေဆာင္ရန္၊ စီတန္းလွည့္လည္ ေႂကြးေၾကာ္ ခ်ီတက္ျခင္း မျပဳရန္ႏွင့္ ေဟာေျပာပြဲ ၿပီးဆုံးပါက ေႂကြးေၾကာ္ ခ်ီတက္ျခင္းမ်ား မျပဳဘဲ လူစုခြဲရန္ စသည့္ စည္းကမ္းခ်က္မ်ားကို ခြင့္ျပဳမိန္႔ထုတ္ေပးရာတြင္ သက္ဆိုင္ရာ ေကာ္မရွင္ အဖြဲ႔ခြဲက သတ္မွတ္ ေဖာ္ျပရမည္ဟုလည္း ပါရွိသည္။

လြတ္လပ္ေသာ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ားဆိုင္ရာ အာရွကြန္ရက္ (Asian Network for Free Elections-ANFREL) အဖြဲ႔မွ မီဒီယာႏွင့္ ပတ္သက္၍ ေျပာေရးဆိုခြင့္ရွိသူ တဦးျဖစ္ေသာ Bidhayak Dasက“ဒီညႊန္ၾကားခ်က္ဟာ ႏိုင္ငံတကာ လူ႔အခြင့္အေရး ေၾကညာ စာတမ္းကို ခ်ိဳးေဖာက္လိုက္တာပါ၊ အုပ္ခ်ဳပ္တဲ့ သူေတြက လူေတြကို ပါတီေတြရဲ႕ လုပ္ငန္းစဥ္ေတြကို မသိေစခ်င္တဲ့ အတြက္ ဒီေၾကညာ ခ်က္ကို ထုတ္ျပန္တာ ျဖစ္ပါတယ္” ဟု ေျပာသည္။

ႏိုင္ငံတကာတြင္ အစိုးရ ပါလီမန္၊ လႊတ္ေတာ္ႏွင့္ ရုံးမ်ားစိုက္ရာ ေနရာမ်ားႏွင့္ မီတာ ၅၀၀ အကြာတြင္ အလံမ်ား ေထာင္ခြင့္၊ ေၾကြးေၾကာ္ခြင့္ ေပးထားေၾကာင္း ၎က ဆက္လက္ ေျပာသည္။

အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ား ေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာေရး အဖြဲ႔တဖြဲ႔ျဖစ္ေသာ ANFREL အဖြဲ႔သည္ အာရွ၏ ပထမဆုံးေသာ ေဒသတြင္း ခ်ိတ္ဆက္ထားသည့္ လူထု အေျချပဳ လူမႈအဖြဲ႕အစည္းျဖစ္ၿပီး ၁၉၉၇ ခုႏွစ္က တည္ေထာင္ခဲ့သည္။

အေမရိကန္ႏိုင္ငံကလည္း ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ က်င္းပမည့္ေရြးေကာက္ပြဲသည္ လြတ္လပ္၍ တရားမွ်တမႈ မရွိႏိုင္သကဲ့သို႔ ႏိုင္ငံတကာက အသိအမွတ္ျပဳလိမ့္မည္မဟုတ္ေၾကာင္း ေျပာဆိုသည္။

တိုင္းျပည္တြင္ ထုတ္ျပန္ေသာ အမိန္႔ေၾကညာခ်က္တိုင္းသည္ တင္းက်ပ္မည္ျဖစ္ေသာ္လည္း လူထုအစည္းအေ၀းမ်ား ျပဳလုပ္ ႏိုင္သည့္ အေပၚ အျပဳသေဘာျဖင့္ႀကိဳဆိုေၾကာင္း ျပည္ေထာင္စု ဒီမိုကေရစီ ပါတီ(UDP) ဥကၠ႒ ဦးၿဖိဳးမင္းသိန္း က ဆိုသည္။

“လူထု အစည္းအေ၀းပြဲေတြ လုပ္ခြင့္ရဖို႔ဆိုတာ တိုင္းျပည္မွာ တခါမွ ခြင့္မျပဳဖူးဘူး၊ ေရွ႕ဆက္သြားမယ့္ အေျခအေနေတြကို ဒီပါတီ၀င္ စည္းရုံးေရး လုပ္ငန္းခြင္ထဲက အခုရရွိတဲ့ အစည္းအေ၀းေတြလုပ္ႏိုင္မႈအေပၚကေန ႀကိဳးစားသြားႏိုင္မယ္လို႔ ထင္တယ္” ဟု ၎က ေျပာသည္။

ညႊန္ၾကားခ်က္တြင္ အလံေထာင္၍ ခ်ီတက္ျခင္း၊ ေၾကြးေၾကာ္ျခင္းမ်ား မျပဳလုပ္ရန္ပါရွိေသာ္လည္းအစည္းအေ၀းက်င္းပသည့္ စင္ျမင့္ ေနရာတြင္ အလံမ်ားေထာင္ခြင့္ရေရးကိုမႈ ညႇိႏိႈင္းရမည္ျဖစ္ေၾကာင္း၊ ျပည္သူလူထု စည္းေ၀းပိုင္ခြင့္ရပါက ႏိုင္ငံေရးတြင္ လူထု ပါ၀င္လာရန္ အေျပာင္းအလဲတခုကို လူထုအားျဖင့္ ေဆာင္ရြက္ရႏိုင္မည္ဟု ယုံၾကည္ေၾကာင္းလည္း ဦးၿဖိဳးမင္းသိန္းက ဆက္လက္ေျပာဆိုသည္။

မွတ္ပုံတင္ခြင့္ ရရွိၿပီးေသာ ႏုိင္ငံေရး ပါတီမ်ားသည္ စုေ၀းျခင္းႏွင့္ ေဟာေျပာ ျခင္းမ်ား ျပဳလုပ္လိုပါက သက္ဆိုင္ရာ ေကာ္မရွင္ အဖြဲ႔ခြဲသုိ႔ အနည္းဆုံး ၇ ရက္ခန္႔ ႀကိဳတင္၍ ခြင့္ျပဳမိန္႔ကို ေလွ်ာက္ထားရမည္ဟုလည္း ညႊန္ၾကားခ်က္တြင္ ပါရွိသည္။


၁၉၉၀ ေရြးေကာက္ပြဲကာလကစည္းကမ္း တင္းက်ပ္မႈမ်ားထက္ ယခုက ပိုမိုမ်ားျပားေၾကာင္း သုိ႔ေသာ္လည္း ပါတီမ်ားအေနျဖင့္ ရရွိသည့္ အေျခအေနအတြင္းမွ ရသမွ် လႈပ္ရွားသြားမည္ျဖစ္ေၾကာင္း အမ်ိဳးသား ဒီမိုကေရစီ အင္အားစု(NDF)ပါတီကို တည္ေထာင္သူ တဦးျဖစ္သည့္ ေဒါက္တာ သန္း၀င္းက ဆိုသည္။

“အေရးႀကီးတာက စာမွာ ပါတဲ့အတိုင္း လက္ေတြ႔က်င့္သုံးတဲ့ အခါမွာ ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ား အားလုံးအညီအမွ် ေက်ာသားရင္သား မခြဲျခားဘဲ တေျပးညီ ေဆာင္ရြက္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ အဆင္ေျပႏိုင္ပါတယ္” ဟု ၎က ဆက္လက္ေျပာဆိုသည္။

တိုင္းျပည္ မတည္ၿငိမ္ေရးအတြက္ ပါတီအလံမ်ားကို အသုံးျပဳပါက ယခုကဲ့သုိ႔ အလံေထာင္ျခင္းမျပဳရန္ တားျမစ္ခ်က္သည္ သဘာ၀ က်ေၾကာင္း၊ ပါတီလုပ္ငန္းမ်ား ေဆာင္ရြက္သည့္ ေနရာတြင္ ပါတီအလံမ်ားကို သုံးခြင့္ရွိရန္လိုေၾကာင္း၊ အလံေထာင္ခြင့္ မျပဳျခင္းသည္ သဘာ၀မက်ေၾကာင္း အမ်ဳိးသားႏုိင္ငံေရး အဖြဲ႕ခ်ဳပ္ ဥကၠဌ ဦးေအးလြင္က ေျပာသည္။

“ဆြမ္းႀကီးေလာင္း အသင္းေတြေတာင္ေထာင္လို႔ရတယ္၊ ႏိုင္ငံေရးပါတီက်မွ ေထာင္လို႔မရဘူးဆိုေတာ့ ႏိုင္ငံေရး ပါတီ လုပ္ေဆာင္ ခ်က္ အေပၚမွာ ေရြးေကာက္ပြဲ ေကာ္မရွင္က အဆိုးျမင္ေနတယ္လို႔ က်ေနာ္ျမင္တယ္၊ သဘာ၀မက်တာကို လုိက္နာေပးရေတာ့ ႏိုင္ငံေရးအရလည္း ႏိုင္ငံေရးလုပ္တဲ့သူေတြကို ႏွိပ္ကြက္သလိုျဖစ္သြားတာေပါ့”ဟု ဦးေအးလြင္ ကဆိုသည္။

ပါတီမ်ားသည္ ညႊန္ၾကားခ်က္ပါ တားျမစ္ခ်က္၊ ခြင့္ျပဳမိန္႔ တားျမစ္ခ်က္မ်ားကို လုိက္နာျခင္းမရွိပါက တည္ဆဲဥပေဒအရေရာ ႏိုင္ငံေရး ပါတီမ်ား မွတ္ပုံတင္ျခင္း ဥပေဒအရပါ အေရးယူျခင္း ခံရမည္ဟုလည္း ညႊန္ၾကားခ်က္တြင္ ေဖာ္ျပထားသည္။

ယေန႔အထိ ပါတီ ဆက္လက္တည္ေထာင္ခြင့္ႏွင့္ မွတ္ပံုတင္ခြင့္ ေလွ်ာက္ထားသည့္ ပါတီေပါင္း ၄၂ ပါတီ၊ မွတ္ပံုတင္ခြင့္ က်သျဖင့္ ေလွ်ာက္ထားသည့္ ပါတီ ၃၇ ပါတီႏွင့္ မွတ္ပံုတင္ခြင့္ ျပဳၿပီးပါတီ ၃၃ ပါတီ ရွိၿပီ ျဖစ္သည္။

ဧရာ၀တီသတင္းေထာက္ ကိုေထြး ေရးသားသည္။