ႏွစ္ႏွစ္အတြင္း အင္းေလးကန္ႀကီး ထက္၀က္ခန္႕ ေရခမ္း

ရွမ္းျပည္ေတာင္ပိုင္း သဘာ၀ အင္းေလးကန္ႀကီးသည္ ႏွစ္ႏွစ္အတြင္း ေရထက္၀က္ခန္႕ ေလ်ာ့ပါးလာခဲ့သည့္ၿပီး ထိန္းသိမ္းမႈမ်ား မျပဳလုပ္ပါက လြင္ျပင္ႀကီးအျဖစ္ တိမ္ေကာ ခမ္းေျခာက္ သြားႏုိင္သည္ဟု အင္းေလးကန္ကို ေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာေနသည့္ သုေတသီ ပညာရွင္မ်ားက ေျပာသည္။

ျမန္မာျပည္၏ ယဥ္ေက်းမႈ အေမြအႏွစ္လည္းျဖစ္ ႏုိင္ငံတကာကပါ စိတ္၀င္စားၿပီး ထင္ရွားသည့္ အင္းေလး ကန္ႀကီးသည္ လြန္ခဲ့သည့္ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္က ေရျပင္ဧရိယာ ၄၀ စတုရန္းမုိင္ ရွိခဲ့ရာ ယခု ၂၀၁၀ ခုႏွစ္တြင္ ေရျပင္ ၂၇ စတုရန္းမုိင္ သာ ရွိသည္ဟု ယင္းေဒသတြင္ အေျခစိုက္သည့္ သစ္ေတာႏွင့္ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ ေစာင့္ ၾကည့္ေလ့လာေရးအဖြဲ႕က သုေတသီ ပညာရွင္တဦးက ေျပာသည္။

“အခုလက္ရွိကေတာ့ ေတာ္ေတာ္ေလး ေရခမ္းသြားၿပီေပါ့ေနာ္။ ေရခမ္းသြားၿပီဆိုတဲ့ဟာက ေရထု ညစ္ ညမ္းမႈကလည္းမ်ားတယ္၊ ဒီ အေငြ႕ျပန္တဲ့ႏႈန္းကလည္းမ်ားတယ္၊ ေနာက္ သူ႕ထဲကို စီး၀င္လာတဲ့ ေရ က မရွိဘူးေပါ့။ အဲလိုမ်ဳိးအေျခအေနဆိုေတာ့ တအားႀကီးကို ခမ္းသြားတယ္။ ေဖာင္ေတာ္ဦး ဘက္ဆို လို႕ရွိရင္ လမ္းေတာ္ေတာ္ေလွ်ာက္ရတယ္။ ႏွစ္မုိင္ေလာက္ ေလွ်ာက္ရတယ္။ အရင္တုန္းက ဆိုရင္ ေဖာင္ေတာ္ဦးနားကို ေလွနဲ႕သြားလို႕ရတယ္ေလ။ အခု အဲဒီကို ေရာက္ဖို႕ကို ႏွစ္မိုင္ေလာက္ လမ္း ေလွ်ာက္ရတယ္။”

အင္းေလးကန္ ေရခမ္းေျခာက္ရျခင္းသည္ ရာသီဥတုေဖာက္ျပန္မႈေၾကာင့္ အပူရွိန္ျပင္းျခင္း၊ ေရထုညစ္ ညမ္းမႈ ေၾကာင့္ ႏႈံးမ်ား အနယ္က်ျခင္း၊ ညစ္ညမ္းသည့္ေရမ်ားကို ျပန္လည္သန္႕စင္မႈ မျပဳလုပ္ျခင္း၊ သီးႏွံစိုက္ပ်ဳိးၿခံမ်ား စုိက္ပ်ဳိးမႈ၊ ခ်ဲ႕ထြင္မႈ မ်ားျပားလာျခင္းႏွင့္ အျခား ေရေၾကာမွ စီး၀င္လာသည့္ ေရမရွိျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္သည္ဟု အင္း ေလးကန္ကို ေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာေရးအဖြဲ႕မ်ားက ေျပာသည္။

ေရခမ္းေျခာက္မႈေၾကာင့္ ေဒသခံမ်ားသည္ ေသာက္သံုးေရ လံုေလာက္မႈမရွိသည့္အျပင္၊ စိုုက္ပ်ဳိးေရး အတြက္ ေရ လိုအပ္ၿပီး၊ ေဒသခံႏွင့္ ႏုိင္ငံျခားသား၊ ခရီးသြားဧည့္သည္မ်ား ခရီးသြားလည္ေရးအတြက္ အခက္အခဲႏွင့္ ရင္ ဆိုင္ေနၾကရသည္ဟု ယင္း ပညာရွင္က ေျပာသည္။

“စုိုက္ပ်ဳိးေရးကေတာ့ ပိုထိတာေပါ့ေနာ္။ လက္မႈကေတာ့ ဒုတိယျဖစ္ခ်င္ျဖစ္မယ္။ (တိုရစင္) ခရီးသြား ဧည့္သည္ ကေတာ့ တတိယ ျဖစ္ခ်င္ျဖစ္မယ္ေပါ့။ အဓိကကေတာ့ လက္မႈပစၥည္းကေတာ့ နည္းနည္း အ၀တ္အစားကေတာ့ ယက္ကန္းနဲ႕ဆိုေတာ့နည္းနည္းထိန္းလို႕ရေသးတာေပါ့။ စုိုက္ပ်ဳိးေရး ကေတာ့ ေရလိုေနတာေလ။ ေနာက္ သူတို႕ရဲ႕ အဓိက ေသာက္သံုးေရေပါ့။ ေသာက္သံုးေရရယ္၊ စိုက္ပ်ဳိးေရး အ တြက္ေရရယ္၊ ဒီေရကိုပဲသူတို႕ျပန္ၿပီးေသာက္တယ္။ တျခားေရအရင္းအျမစ္ မရွိဘူးဆိုရင္လည္း က်န္း မာေရးအတြက္က ေနာက္ဆက္တြဲ ရွိလာႏုိင္တယ္ေလ။ တျဖည္းျဖည္းနဲ႕ ေကာသြားမယ္ဆိုရင္ ဟို သိႏၷီ လြင္ျပင္တို႕၊ ဟဲဟိုးလြင္ျပင္တို႕ အဲလိုမ်ဳိး ပလိန္းႀကီး ျဖစ္သြားႏုိင္တာ ေပါ့ေနာ္။ ဘာျဖစ္လို႕လဲဆိုေတာ့ သူကက်ေတာ့ ေရေသလိုျဖစ္ေနတာကိုး။ ပတ္၀န္းက်င္ရဲ႕ အေျခအေနရဲ႕ သေဘာတရားက အဲလိုျဖစ္ ေနတာ။ မိုးထပ္မရြာဘူးဆိုရင္ေတာ့ ပိုၿပီးေတာ့ ဆိုးႏုိင္တာ ေပါ့ေနာ္။”

အင္းေလးကန္တြင္းသို႕ ေရ၀င္ေရလဲရာတြင္ အဓိက ပတ္၀န္းက်င္ရွိ ေဒသစိုက္ပ်ဳိးေရးႏွင့္လည္း သက္ဆုိင္သည္ ဟု ယင္းေဒသတြင္ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ေရးကို လုပ္ကိုင္ ေနသည့္ ေဒသခံ တဦးက ေျပာသည္။

“အဲဒီအင္းေလးကန္ကို ေရ၀င္ေရလဲတဲ့ ဧရိယာ စတုရန္းမုိင္ေပါင္း ၁၄၂၂ မုိင္ အဲဒီပတ္၀န္းက်င္မွာ ေပါ့ေနာ္။ အဲလိုမ်ဳိးတြက္မယ္ဆိုရင္ ဒီ ပင္ေလာင္းၿမိဳ႕နယ္ရဲ႕ အေရွ႕ဘက္ျခမ္းေရာ၊ ကေလာၿမိဳ႕နယ္ရဲ႕
အေရွ႕ဘက္ျခမ္းေရာ၊ ဖယ္ခံုၿမိဳ႕နယ္ရဲ႕ အေရွ႕ဘက္ျခမ္းေရာ၊ ပင္းတယၿမိဳ႕နယ္ရဲ႕ေတာင္ဘက္ျခမ္း၊ ေနာက္ ရပ္ေစာက္ၿမိဳ႕နယ္ရဲ႕ ေတာင္ဘက္ျခမ္းနဲ႕ ေတာင္ႀကီးၿမိဳ႕နယ္ အေနာက္ဘက္ျခမ္းမွာ အကုန္ လံုး အႀကံဳး၀င္တာေပါ့ေနာ္။ အဲဒီေဒသမွာ တျခား ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးလုပ္ငန္းလုပ္တာလည္း ရွိတယ္၊ တျခား ဒီေတာင္ယာစုိက္ပ်ဳိးေရးလုပ္ငန္းေတြ လုပ္ေနတာလည္း ရွိတယ္။ ေနာက္ လူဦးေရ တိုးလာတာက တ ဘက္ေပါ့ေနာ္။ လူေတြက စိုက္ပ်ဳိးေရးလုပ္ငန္းကိုပဲ မွီခိုၾကေတာ့ စိုက္ပ်ဳိးေရး လုပ္ငန္းကို ခ်ဲ႕ လုိက္တာေပါ့။ ခ်ဲ႕လုိက္ေတာ့ သစ္ပင္ေတြလည္း တျဖည္းျဖည္း ေလွ်ာ့နည္းသြားတယ္။ အဲဒီ ေျမႀကီး ကို ထိန္းေပးမယ့္ အဲဒီအပင္ေတြလည္း သိပ္မရွိေတာ့ အဲဒီမွာ ေရေတြက မိုးရြာတုိင္း အဲဒီေျမႀကီး ေတြကေရထဲပါၿပီးမွ အင္းေလးကန္ထဲစီး၀င္ၿပီးမွ အနည္ထုိင္ၿပီးေတာ့မွ အဲဒါလည္းေရေပါက္ကိုပိတ္ေစ တာေပါ့ေနာ္။”

အင္းေလးကန္ ေရေလ်ာ့နည္းမႈကို ျပဳျပင္ထိန္းသိမ္းရန္အတြက္ ေဒသခံမ်ားကို ပညာေပးရန္၊ သဘာ၀ ပတ္ ၀န္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေရးအဖြဲ႕မ်ားကို လုပ္ပုိင္ခြင့္ေပးရန္၊ ေဒသခံအာဏာပုိင္မ်ားအေနျဖင့္ ေဒသခံႏွင့္ အစိုးရ အဖြဲ႕အစည္းမဟုတ္သည့္ အဖြဲ႕မ်ားႏွင့္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ခြင့္ေပးရန္ လိုအပ္သည္ ဟု သုေတသီပညာရွင္က ေျပာသည္။

“အဓိကကေတာ့ ဒါကို မ်ားမ်ားသိသင့္တယ္လို႕ ထင္တယ္။ မ်ားမ်ားသိသင့္တယ္ဆိုတာက ႏုိင္ငံ အ တြက္ေကာ၊ အဲဒီမွာ မွီခိုေနတဲ့ ေဒသခံေတြအတြက္ေကာ၊ ေနာက္ ဒီလာမယ့္ တိုးရစ္(ႏုိင္ငံျခားသား ဧည့္သည္) အတြက္ေပါ့။ ဒါႀကီးေပ်ာက္သြားတယ္ဆိုရင္ က်မတို႕က ကုိယ္ျပႏုိင္တဲ့ အလွတရားက မရွိ ေတာ့ဘူးေလ။ အဓိကက ဒီအင္းေလးဆိုတဲ့ဟာက တိုးရစ္ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကို ဆြဲေဆာင္ထားတယ္ ဆိုေတာ့ အဲဒါႀကီး မေပ်ာက္ကြယ္ေအာင္ရယ္၊ ေနာက္ ေဒသခံေတြရဲ႕ စီးပြားေရး၊ ႏုိင္ငံ့စီးပြားေရး ေပါ့ ေနာ္ အဲဒါေတြကို ပိုၿပီးေတာ့ ျမင့္တင္ႏုိင္ေအာင္ေပါ့ေလ။ မ်ားမ်ားေတာ့ အင္ေဖာ္ေမးရွင္း ေပးသင့္ တယ္လို႕ ထင္တယ္။”

အင္းေလးကန္သည္ လြန္ခဲ့သည့္ ႏွစ္ ၁၀၀ ေက်ာ္က ရွိခဲ့သည့္ ေရျပင္ ဧရိယာ စတုရန္းမုိင္ေပါင္း ၁၀၀ မိုင္သည္ ယခု ေရျပင္ ဧရိယာ စတုရန္းမုိင္ေပါင္း ၂၇ မုိင္ေက်ာ္အထိသာ က်န္ရွိေနသျဖင့္ မ်ားစြာ ေလ်ာ့နည္းလာရာ ျပည္ တြင္း ျပည္ပရွိ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေရး ေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာ သူမ်ားက စိုးရိမ္လွ်က္ရွိသည္။

လြန္ခဲ့သည့္အပတ္အတြင္းက ေနျပည္ေတာ္တြင္ အင္းေလးကန္ျပန္လည္ထိန္းသိမ္းေရးအတြက္ ဌာန ဆိုင္ရာ တာ၀န္ရိွသူမ်ားႏွင့္ ကြ်မ္းက်င္ပညာရွင္မ်ားပူးေပါင္းကာ ေဆြးေႏြးခဲ့ၾကၿပီး အင္းေလးကန္ကို မူလအတိုင္း ျပန္ လည္ထိန္းသိမ္းရန္အတြက္ အနည္းဆံုး ၁၀ႏွစ္ခန႔္ၾကာျမင့္ႏိုင္ေၾကာင္း ခန္႔မွန္းထားသည္။

သတင္းႏွင့္မီဒီယာကြန္ယက္သတင္းေထာက္ ခြန္ေအာင္ျမတ္ ေရးသားသည္။